Urmiye Gölü

Urmiye Gölü, İran devletinin en büyük gölüdür, aynı zamanda Dünya'nın da en büyük ikinci tuz gölüdür. Urmiye Gölü 5,200 km² yüz ölçümüne sahiptir. Göl en derin yeri yaklaşık 16 m'dir. Kuzey - güney uzunluğu 140 km, doğu - batı genişliği ise 55 km'dir. Göl içinde seviye durumuna göre 80 ile 100'den fazla ada mevcuttur. Göl havzanın büyüklüğü 52.209 km²'dir. Dışarı akışı olmayan göl kapalı havzalıdır. Şahı Adasında Cengiz Han'ın torunu Hulagü Han'ın mezarı vardır. Tebriz şehri gölün kıyısındaki en büyük yerleşim merkezidir.

Urmiye Gölü: Van Gölü ile Urmiye Gölü'nün su toplama havzalarını birbirinden ayıran su bölüm çizgisi Türkiye-İran sınırıdır. Gölde normal tuzluluk 130-160 gram/litreyken, suların azalması ile 330 gram/litre seviyesine çıkmıştır. Bu hal, deniz tuzluluğunun sekiz katıdır. Göl çevresi Hazar Denizi'nin ılıman etkisini engelleyen yüksek dağlarla çevrili durumdadır. Denizlerin etkisine kapalı olduğu için bölgede Karasal iklim hakimdir. Sıcaklık farkı çok fazladır. Sıcaklıklar -20 ile 40 °C arasında değişir. Genellikle ilkbahar (%42) ve kışın (%36) düşen yağış miktarı 327 mm'dir.

7 tane mevsimlik, 14 tane sürekli, toplan 21 akarsu, 39 su kanalı Urmiye Gölüne dökülmektedir. Azerşehr Çayı Acıçay, Sofi Çayı, Merdiçay göle dökülen önemli akarsulardır. Zerrineh Nehri, Godar Deresi, Simineh Nehri, Zola Deresi, Zola, Nazlıdere, Baranduz, Berdsur çayları da göle dökülmektedir.

Göçmen kuşlara kışlak olan göl çevresinde endemik canlılar da yaşamaktadır. Gölde çevresinde 200 kuş türü kayıt altına alınmıştır. Suda tuz oranın yüksek olmasından dolayı fazla bir canlı yaşamaz, kuşların beslenmesinde önemli olan artemia mevcuttur. Pelikan, flamingo, spatula, martı, ibiş ve leylek gölde yaşayan kuş türleridir. 41 sürüngen, 7 amfibi alanda yaşam sürmektedir.

Göl, 1975'te Ramsar alanı, 1976'da ise UNESCO Biosfer rezervi listesine girmiştir. Göl uzun zamandır küçülmektedir. Yılda yaklaşık 0,6 m ile 1 m arasında buharlaşma meydana gelmektedir. İran'da yağışın yetersiz, buharlaşmanın güçlü olduğu bir iklime hakimdir. Yağışların azaldığı zamanlarda yeraltı suları yoğun olarak kullanılmıştır. Su kıtlığının oluştuğu dönemlerde göl yüzeylerinde küçülme olmaktadır. 1975-2011 yılları arasında göl 7 m alçalmıştır.

Göl sularının çekilmesinin nedenleri: %65 iklim değişimi, %25 barajlar ve göle gelen suların kullanılması, %10 yağış miktarının azalması şeklinde tespit edilmiştir. Gölde sularının çekilerek tuzlu alanların ortaya çıkması çevre halkında endişeye neden olmuştur. Özelikle yakında bulunan Aral Gölü gibi bir örneğin bulunması tehdidi daha belirgin bir duruma getirmektedir. Göl çevresinde yaşamakta olan 13 milyon insan ve sekiz kentten altısı kuraklıktan önemli oranda etkilenecektir. Zaman içerisinde göl tabanından biriken 8 milyar tuzun fırtınalarla, 500 km çaplı bir alanda etkili olmasından endişelenilmektedir. Bu durumda Türkiye, Azerbaycan, Irak ve Ermenistan'da tarım ve şehirler olumsuz etkilenecektir.