Tortum Gölü, Erzurum şehrinin Uzundere ilçesinin sınırları içerisinde Tortum Çayı üzerinde 18. Yüzyılda oluşmuş, Heyelan set gölüdür. Kemerli dağdan kopan büyük kalker parçaları çayın önüne set oluşturmuştur. Yaklaşık 45 metre yüksekten düşen sular Tortum Şelalesinin oluşmasını sağlamıştır. Gölün yüz ölçümü 8 km2dir. Genişliği bazı yerlerde 110m ölçülürken, bazı yerlerdeyse 1 km'yi aştığı görülür. Ayrıca Tortum Gölü doğal yapıt olması bakımından da büyük önem taşır.

Tortum Şelalesi üzerine 1952-1960 yılları arasında yapılan hidroelektrik santrali sayesinde Türkiye'nin elektrik ihtiyacının belli bir kısmı buradan karşılanmaktadır. Tortum çayının ilk dere yatağı burası değildir. Zamanla meydana gelen heyelanlar sonucunda şimdiki yatağına gelmiştir. Heyelanlar sonucunda oluşan doğal engelleri aşan sular Çağlayan dağından gelen Tev deresiyle birleşerek akmaktadır. Yeni açtığı 590m uzunluğundaki dar boğaz vadiyi geçtikten sonra önceki aktığı yatağından tekrar akmaya devam eder.

Tortum Şelalesi, Tortum Gölü'nün Tev Vadisi ile gölün kuzey tarafındaki heyelan seddini geçerek aşağı dökülmesiyle oluşmaktadır. Tortum Gölü'nün aktığı akar yatağa yakın dayanıklı kireç taşları üzerinden akarak geçmekte ve aşağı yukarı 22 metrelik genişlikten, 48 metre yükseklikten düşmektedir. Düşen sular, üstte Gökkuşağı oluiturmakta, altta ise koca bir dev kazanı meydana getirmektedir. Çevre insanı şelaleye öz Türkçe anlamına sahip "su dökülen" demektedir. Bölge ziyaretçilerini her yerden gelen insan topluluklarıyla, özellikle Atatürk Üniversitesinden gelen öğrenciler oluşturmaktadır. Bunun yanı sıra Tortum Şelalesi Uluslararası Turizme de açık bir alandır ve yabancı turistlerinde büyük ilgisini çekmektedir.

Gölün güney tarafı Türkiye'de görülen 4 farklı tür akbabanın da beraber görüldüğü bir kuş cennetine sahiptir. Bu gölde kafes yöntemiyle kültür balıkçılığı yapılmaktadır. Tortum Gölü çevre insanları tarafından piknik alanı olarak kullanılır.

Haritada Tortum Gölü.