K-G yönlü fayların etkisi ile oluştuğu ortaya konmuştur. Bu koşullar altında Erçek Gölü'nün genç bir tektonik göl olduğu kabul edilmektedir.

Erçek gölü Van Gölü'nün 30 km doğusunda yer almaktadır. Yüzey alanı 114 km2, rakımı ise 1808.32 m'dir. Van gölü havzasında 114 km2'lik yüzölçümü ile Van Gölü'nden sonraki en büyük göldür. En derin yeri 40 metre olan Erçek Gölü'nün ortalama derinliği 18.45 metredir. Gölü besleyen tek akarsu gölün doğusundan dökülen Memedik Deresi'dir.

Erçek gölü'nün suyu tuzlu ve sodalıdır. Suyu alkali özelliğe sahiptir ve Ph değeri 9.40 ila 10.75 arasında değişmektedir. Erçek Gölü'nde doğal olark hiçbir balık türü yaşamamaktadır. 1985 yılında Van Gölü'nden alınan inci kefalı yavruları yurtlandırılmış ve bu işlem 1992 yılına kadar tekrarlanarak devam ettirilmiştir. 3 adet kooperatif kurularak balıkçılık teşvik edilmesine rağmen, kooperatiflerin üreme dönemi balıkçılığında ısrar etmesi bu çabaları boşa çıkarmış ve dolayısı ile halen profesyonel balıkçılık yapılamamaktadır. Erçek gölü Van Gölü havzasında önemli bir yere sahip olmasına rağmen inci kefali çalışması harici herhangi çalışma yapılmamıştır. Türkiye'de bulunan 453 kuş türünün yarısı Erçek Gölü Havzasında varlığını sürdürmektedir. Birçok kuş türünün barındığı sadece yerel türler değil ayrıca Flamingolar gibi göçmen kuşların da konaklama ve üreme alanı olan zengin bir doğal ortam ve doğal bir kuş cennetidir. Erçek Gölü ulusal ve uluslararası sınıflandırmalarda önemli kuş alanları arasında 'B' sınıfı sulak alanlar arasındadır ki bu da genelde nesli tükenmekte olan kuşların barındığı alanlardır. Bu özellik kuş turizmi açısından oldukça avantajlı bir konum sağlamaktadır.